De opzet van een olieverfschilderij met clair-obscur.

Volgens de Rembrandt-techniek.

Schilderen met een minimale hoeveelheid kleuren.

Hier leg ik uit hoe je werkt met licht en donker in een portret. Dit was een oefening die we maakten bij Marijke Zwart, mijn schilder-docente (zie haar website).

Ik heb een zelfportret van Rembrandt nageschilderd, gebruik makend van de techniek zoals dat in zijn tijd gebruikelijk was. Ik heb gebruik gemaakt van een MDF plaatje van 300 x 400 x 7 mm dik. Dit materiaal trekt niet snel krom en geeft een fijne ondergrond om op te schilderen.

Gebruikte materialen:

Witte Gesso
Matmedium voor acrylverf
Olijfgroen (acryl)
Liquin voor olievef
Rauwe omber
Zinkwit
Titaanwit
Gebrande sienna
Gele oker
Ultramarijn
Rood (nr 726 Winsor)
Reukloze terpentine
tafelezel
Afscheur-palet voor olieverf
MDF paneeltje 300 x 400 x 7

Penselen met lange steel

kattentong nr. 4 – 12 en 14
Recht nr. 2
Rond nr. 00 – 1 en 3

Als voorbereiding op het schilderen breng je eerst een paar lagen Gesso aan, rond de twee a drie lagen is voldoende. Tussendoor goed laten drogen en steeds tussendoor met fijn schuurpapier (400 – 600) licht opschuren. Daarna breng je de schets aan van het onderwerp dat je wilt gaan schilderen. Dit kun je doen op de manier zoals je dat gewend bent, bijvoorbeeld met HB potlood of je trekt het over van een afbeelding met carbonpapier, lekker makkelijk.

Dan ga je de grondlaag aanbrengen. Gebruik hiervoor weer Gesso verdund met een matmedium in de verhouding 1 : 1. Door dit mengsel meng je de onderkleur die je wilt gebruiken. Onthoud wel dat je deze onderkleur in de latere schildering mogelijk op plekken blijft zien en dat kan een verrijking van het eindresultaat geven. Ik heb gebruik gemaakt van olijfgroen, tot ik een mooie zachte groen-tint had. Deze laag zet je over je tekening heen, in meerdere lagen, maar wel zodanig dat de tekening zichtbaar blijft. Ook hier geldt dat je de lagen laat drogen en tussendoor licht opschuurt om een mooie gladde ondergrond te houden.

Voor de eerste onderschildering gebruik je rauwe omber en zinkwit. Deze maak je in 4 nuances aan, van donker naar licht. Begin de onderschildering met de middenkleuren en zet daarna je de donkere partijen op. Als laatste gaan de lichte kleuren op het paneel. Let op je werkt “nat in nat”, waardoor je mooie overgangen kunt krijgen. Je kunt eventueel gebruik maken van een tamponeer-kwast om de harde lijnen wat te laten vervagen.

Wees secuur met je onderschildering, deze is medebepalend voor het eindresultaat.

Na het aanbrengen van de onderschildering, als de verf droog is, kan worden gestart met het aanbrengen van de huidskleur. Maak een basis aan van gebrande sienna en zinkwit. Met ultramarijn of een andere mooie blauwtint kun je deze kleur donkerder maken en met zinkwit (transparant) of titaan-wit (dekkend) kun je de kleur wat lichter maken. Schilder dun en zorg dat er nog geen grote contrasten ontstaan, laat de lagen mooi op elkaar aansluiten. Als het nodig is kun je met rood en/of oker de huidskleur warmer maken of een accentje aanbrengen.

Als de verf droog is ga je de achtergrond schilderen. Zorg voor een mooie dekking en verloop van kleuren. Laat in je portret ook wat van de kleuren die je gebruikt voor de achtergrond terugkomen, dat maakt het meer een geheel. Als je achtergrond hebt opgezet en hij is naar je zin, schilder dan het haar en laat dit over de achtergrond lopen. Ik heb, voor het haar, gekozen voor de kleuren omber, zinkwit en een beetje oker. Ultramarijn kan het wat donkerder maken.

Let op, gebruik geen zwart, maak je eigen “zwart” als dat nodig is met bijvoorbeeld gebrande omber en ultramarijn. Voor schaduwen gebruik je complementaire kleuren van de objecten die schaduw geven.

Op de foto’s zie je de stappen die ik heb gezet om tot dit portret te komen. Steeds tussendoor heb ik de verf laten drogen, om in de volgende stap gebruik te kunnen maken van de tinten die ik had, zonder dat deze vermengen met de nieuwe laag. Het zijn steeds kleine stapjes, waarbij je net weer iets meer nuance en detaillering aanbrengt. Maar, let op, het is en blijft jouw interpretatie van een schilderij of foto, het hoeft zeker niet 100% een kopie te zijn!!

Zo er staan nu 12 lagen op het paneel en ik denk dat hij wel af is. Ik ben er zelf, voor zover je dat van je eigen werk kunt zeggen, best content mee. Nu nog aflakken met een ei-glans lak en dan kan hij in een lijst.

Op naar een volgende projectje, maar voor jou geldt, gewoon gaan beginnen met iets leuks, laagje op laagje, op laagje, op laa…….. SUCCES en stuur een fotootje van je resultaat.